Giúp bé dừng nói dối

“Con đâu có làm đổ bình nước đâu”… 

Trong khi ba mẹ nhìn thấy từ xa con vừa làm đổ xong. Nói dối phản ánh một cột mốc quan trọng trong phát triển nhận thức của trẻ. Vậy cách xử lý trẻ nói dối như thế nào hiệu quả nhất? 

Trẻ có thể học nói dối từ lúc 3 tuổi, đó là thời điểm trẻ nhận ra ba mẹ không thể đọc được suy nghĩ của các bé. Vì vậy, trẻ có thể nói những thứ không đúng sự thật khi mà chúng nhận ra rằng ba mẹ không biết về những thứ đó. Giai đoạn từ 4-6 tuổi là giai đoạn trẻ nói dối nhiều hơn. Lúc này, trẻ biết cách điều chỉnh các biểu cảm trên khuôn mặt và giọng nói sao cho phù hợp với những gì chúng đang nói. Khi trẻ ở độ tuổi đến trường thì khả năng nói dối sẽ trở nên điêu luyện hơn. Trẻ được bổ sung về từ vựng nên những lời nói dối sẽ ngày càng phức tạp. Hơn nữa, trẻ hiểu được suy nghĩ của người khác như thế nào nên sẽ nói dối thường xuyên hơn. Trẻ nói dối do nhiều nguyên nhân khác nhau. Daisy Home sẽ liệt kê 5 nguyên nhân phổ biến nhất kèm với cách xử lý trẻ nói dối cụ thể trong từng tình huống. Ba mẹ cùng tham khảo nhé.

1. Trẻ nói dối để tránh rắc rối

Bé nói dối vì bé muốn tránh phản ứng tiêu cực từ ba mẹ như thất vọng, giận dữ. Đứa trẻ nào cũng sợ bị phạt nên chúng thường chọn cách nói dối để không ai biết chuyện đó. Cách tốt nhất trong trường hợp này là ba mẹ nên giữ bình tĩnh, không nên gay gắt làm trẻ sợ. Sau đó, ba mẹ hãy khuyến khích trẻ nói lên sự thật và giải thích cho trẻ hiểu rằng con người ai cũng mắc sai lầm, điều quan trọng nhất đó chính là dũng cảm chịu trách nhiệm trước những hành động của mình.

• Cách xử lý khi trẻ nói dối

Trường hợp bé làm đổ sữa, mẹ hãy nói “Mẹ thấy sữa bị đổ rồi nè, mẹ con mình cùng dọn dẹp nha”. Đây cũng là một cách để cho bé hiểu hậu quả hành động của bé. Ngược lại, khi mẹ hỏi có phải bé làm không thì bé sẽ càng có xu hướng nói dối. Mẹ mà giận lên thì đáng sợ lắm và có thể bé lại tiếp tục nói dối hơn. Nếu bé tự thừa nhận, mẹ hãy khen thưởng rồi ôm bé nha. 

2. Trẻ nói dối để xem phản ứng của ba mẹ

Trẻ con thường có trí tưởng tượng rất phong phú, khả năng tưởng tượng của trẻ phát triển đến mức đôi khi trẻ nghĩ rằng những gì mình nghĩ là sự thật như một chú cá đang bay trên bầu trời, công chúa ngồi trên cửa sổ, mục đích trẻ nói dối là để xem phản ứng của ba mẹ như thế nào, muốn được người lớn quan tâm hơn.

• Cách xử lý khi trẻ nói dối

Nếu bé kể một câu chuyện không thật, mẹ nói hùa theo câu chuyện của bé luôn “Wow, câu chuyện con kể thú vị ghê, mẹ con mình phải ghi lại để sau này xuất bản sách.” Như vậy, bố mẹ vẫn đang động viên sự sáng tạo nhưng không thể hiện khuyến khích cho sự nói dối của con mình. Thỉnh thoảng, ba mẹ cũng có thể nhắc lại một cách hóm hỉnh “con cá biết bay sao rồi? Dạo này con có hay nói chuyện với bạn ấy không? Ba mẹ và con, cả nhà mình có chủ đề để trò chuyện với nhau rồi phải không ạ? Ba mẹ cũng hãy thư giãn xíu, cho trí tưởng tượng của mình được dịp bay cao, áp lực sẽ trôi nhẹ hơn đó ạ.

3. Trẻ nói dối để được chú ý

Một số trẻ có tâm lý hiếu thắng luôn muốn mình được mọi người chú ý nhiều hơn nên đã tìm cách nói dối. 

• Cách xử lý khi trẻ nói dối

Khi bé nói dối để nhận được sự ngưỡng mộ từ người khác, mẹ hãy cố gắng khen trẻ nhiều hơn, ví dụ khi bé học cái gì mới, từ ngữ bé dùng rất sinh động, điều con vừa nói khiến mẹ nghĩ ngợi đến câu chuyện là …. Như vậy sẽ khiến bé tự tin hơn và xây dựng lòng tự trọng ở bé và dần dần điều chỉnh hành vi. Nói với bé rằng ba mẹ thương bé rất nhiều.

4. Để đạt được những gì bé muốn

Trẻ nói dối có mục đích cho thấy trẻ nhận thức được hành vi của mình làm sai nhưng cố gắng nói dối để bảo vệ mình không bị ba mẹ la mắng. Nếu ba mẹ phản ứng tiêu cực sẽ làm cho bé cảm thấy rằng cần phải nói dối hết lần này đến lần khác khi làm một việc gì đó sai trái.

• Cách xử lý khi trẻ nói dối

Ba mẹ hãy nói nhẹ nhàng cho bé biết rằng không nên nói dối, giải thích vì sao và hãy nghiêm túc cho bé biết rằng ba mẹ có thể sẽ hoài nghi con ở lần tới và như thế thì rất buồn. Mẹ cũng có thể tạo ra hệ thống khen thưởng. Nếu bé làm giỏi cái gì đó thì sẽ được mẹ thưởng món đồ vật bé đang muốn. Sau khi thử hết các cách trên, nếu bé còn nói dối “chuyên nghiệp” hơn, ba mẹ hãy đọc truyện khuyến khích sự chân thật, nên có luật lệ và hậu quả của các hành vi nào chấp nhận được trong nhà. Tối kị nhất là bố mẹ nghĩ và gán cho bé là kẻ nói dối. Điều này cực kỳ không tốt cho lòng tự trọng của bé và còn dẫn tới nhiều sự việc thiếu chân thật nhiều hơn.

5. Trẻ nói dối do môi trường sống

Trẻ hình thành thói quen nói dối do sống trong một môi trường toàn những lời nói dối. Ví dụ ba mẹ nói dối qua điện thoại với người khác làm trẻ cảm thấy khó hiểu khi luôn được dạy phải trung thực. Trẻ thấy ba mẹ nói dối có bị làm sao đâu nên bắt đầu hình thành thói quen nói dối là chuyện bình thường.

• Cách xử lý khi trẻ nói dối

Để trẻ không nói dối, ba mẹ phải là người làm gương cho trẻ để trẻ noi theo. Trẻ còn nhỏ nên rất hay học theo những gì người lớn làm, vì vậy ba mẹ không nên nói dối trước mặt trẻ hoặc nói dối với chính trẻ nhé. Trong một vài trường hợp phải đối phó với tình huống khiến ba mẹ khó nói thật nhưng lại trong tầm nghe, nhìn của con, hãy giải thích thật cặn kẽ nguyên do và mong bé hiểu đó là thế giới người lớn có những điều rất cần sự thông cảm của trẻ em.

Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp bố mẹ biết được trẻ nói dối phải làm sao, cách xử lý trẻ nói dối như thế nào để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý non nớt của trẻ. Ba mẹ biết cách xử lý khi con mình nói dối sẽ giúp con mình hiểu sớm và bỏ thói quen xấu này. Daisy Home chúc ba mẹ thành công nhé.

Daisy Home Preschool