Ba mẹ có nên dọn đồ chơi ngay sau khi bé chơi không ?

Ba Mẹ có bao giờ bước vào phòng sau khi Bé chơi xong và chỉ muốn thốt lên vì bừa bộn? Lego lăn lóc dưới chân, búp bê nằm vắt vẻo trên ghế, xe tải chen chúc trên thảm, còn Ba Mẹ thì đứng giữa “bãi chiến trường” và chỉ muốn dọn ngay. Cảm giác này hẳn ba mẹ nào cũng từng trải qua. Phản xạ tự nhiên của Ba Mẹ là nhặt ngay từng món đồ và trả phòng về trạng thái “ngăn nắp” như cũ, nhưng liệu việc dọn dẹp ngay lập tức có thực sự tốt cho bé?

Thực tế, việc để Bé tham gia vào quá trình dọn đồ chơi không chỉ giúp giữ nhà cửa gọn gàng mà còn là bài học về trách nhiệm và tự lập đầu tiên của Bé. Khi Ba Mẹ dọn hộ, Bé sẽ dần hình thành thói quen trông chờ người lớn làm hết mọi việc. Ngược lại, nếu Bé được khuyến khích thu dọn sau khi chơi, đó là cơ hội để Bé:

🧸 Nhận biết trách nhiệm

Việc để Bé tự dọn đồ chơi của mình sau khi chơi xong giúp Bé học được nguyên tắc cơ bản: “Mình bày ra, mình phải cất vào.” Đây là sự khởi đầu của việc làm chủ hành động và chịu trách nhiệm với không gian của mình.

🧸 Phát triển kỹ năng tổ chức

Khi Bé phải phân loại: Gấu bông vào giỏ, Lego vào hộp màu xanh,… Bé đang rèn luyện tư duy logic, sắp xếp và khả năng tổ chức, đây sẽ là kỹ năng quan trọng cho việc học tập sau này.

🧸 Xây dựng thói quen tự lập từ sớm

Khi việc dọn đồ chơi trở thành thói quen thường nhật, Bé sẽ tự giác dọn gọn trước khi chuyển sang hoạt động khác. Đây là nền tảng cho sự tự lập và tự chịu trách nhiệm trong các công việc khác.

Và để Bé chủ động dọn đồ, Ba Mẹ cần thiết lập quy trình rõ ràng và dễ thực hiện như:

✅ Thiết lập quy tắc “Chơi xong, cất ngay”

Trước hết, Ba Mẹ hãy bắt đầu với quy tắc “Chơi xong, cất ngay”. Ba Mẹ nên giải thích cho Bé rằng sau khi chơi xong, Bé cần cất đồ vào đúng chỗ rồi mới được lấy bộ đồ chơi khác ra. Quy tắc này cần được áp dụng nhất quán mỗi ngày, giúp bé hình thành thói quen chịu trách nhiệm với đồ chơi của mình và biết quản lý không gian chơi một cách tự giác.

✅ Cố định “ngôi nhà” cho từng món đồ

Với mỗi loại đồ chơi nên có một “ngôi nhà” cố định và dễ nhận biết. Ví dụ, Lego có thể để trong hộp có dán hình khối, xe ô tô để trong hộp màu xanh, còn thú bông để trong giỏ hoặc thùng riêng. Khi đồ chơi có vị trí cụ thể, bé không phải băn khoăn nên cất ở đâu và sẽ cảm nhận được trật tự, gọn gàng, từ đó việc dọn dẹp trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn.

✅ Ba Mẹ làm gương và cùng dọn dẹp 

Với Bé nhỏ, Ba Mẹ nên làm gương và cùng dọn với Bé. Ba Mẹ có thể làm mẫu trước bằng cách nói: “Ba cất quả bóng, con cất khối vuông nhé.” Quan trọng là không dọn thay nếu bé có thể tự làm và chỉ hỗ trợ khi cần thiết. Việc này giúp Bé học cách chịu trách nhiệm và nhìn thấy dọn dẹp không phải là gánh nặng mà là hoạt động gia đình bình thường.

✅ Biến việc dọn thành trò chơi và tạo động lực

Để việc dọn dẹp trở nên vui hơn, Ba Mẹ có thể biến nó thành trò chơi hoặc tạo động lực. Ví dụ, có thể hát nhạc khi dọn hoặc thử thách xem ai cất được nhiều món đồ nhất trong thời gian ngắn, hoặc liên kết với hoạt động thú vị: “Sau khi dọn xong, chúng ta sẽ ra công viên chơi nhé!” Cách này giúp Bé vừa học được kỹ năng sắp xếp, vừa thấy vui vẻ khi thực hiện.

✅ Khen ngợi bé mỗi khi bé cố gắng dọn đồ. 

Chỉ cần một câu khen ngợi từ Ba Mẹ như: “Con đã cất gọn gàng các bạn thú bông rồi! Căn phòng sạch sẽ thật dễ chịu!” sẽ giúp Bé nhận ra giá trị của việc mình làm và tự hào về bản thân. Khi quy trình này được thực hiện kiên trì và nhất quán, việc dọn dẹp không còn là nhiệm vụ bắt buộc mà trở thành thói quen tự lập, giúp Bé phát triển kỹ năng tổ chức, trách nhiệm và tự giác từ sớm.

Với quy trình này, việc dọn đồ chơi sẽ trở thành một phần tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày của bé, giúp bé học được trách nhiệm, rèn luyện kỹ năng tổ chức, đồng thời mang lại không gian gọn gàng và vui vẻ cho cả gia đình.

Việc hình thành thói quen tự dọn đồ chơi đòi hỏi Ba Mẹ phải có sự kiên nhẫn và nhất quán tuyệt đối. Sẽ có những ngày bé từ chối, mè nheo hay lười biếng, nhưng Ba Mẹ hãy nhớ rằng mục tiêu không phải là có một căn phòng sạch sẽ ngay lập tức, mà mục tiêu lớn hơn chính là giúp Bé xây dựng tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và thói quen tự lập bền vững.

Khi Ba Mẹ kiên nhẫn cho Bé thời gian, đồng hành cùng Bé từng bước, Ba Mẹ sẽ nhận thấy những kết quả ngọt ngào. Bé sẽ học được cách vừa chơi vừa chịu trách nhiệm với những gì mình tạo ra, từ việc cất gọn đồ chơi cho đến trân trọng không gian xung quanh. Chính những trải nghiệm nhỏ này là nền tảng để bé phát triển kỹ năng lành mạnh, tự tin và tự lập trong cuộc sống sau này.

Daisy Home Preschool