“Thằng bé này nghịch như quỷ, lớn lên chắc chẳng làm được trò gì!”
“Con bé này chậm chạp thế, không biết sau này làm được việc gì không!”
Những lời nói tưởng chừng vô hại, được thốt ra trong lúc vội vàng hay bực bội, đôi khi lại để lại dấu ấn rất sâu trong tâm trí của Bé. Chính những lời này có thể tác động đến cách Bé nhìn nhận bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển về lâu dài. Trong bài viết này, Daisy Home sẽ cùng Ba Mẹ tìm hiểu cách những “lời tiên tri” vô ý ấy có thể ảnh hưởng đến Bé và cách thay đổi để giúp Bé phát triển tích cực hơn.

💁♀️ Bé nhỏ không chỉ tiếp nhận thế giới qua hành động mà còn qua lời nói. Khi Ba Mẹ nói: “Con chậm chạp quá, chẳng làm được gì nhanh cả,” Bé không chỉ nghe thấy lời phê bình mà còn bắt đầu tin rằng bản thân mình đúng như thế.
Theo tâm lý học, đây được gọi là “lời tiên tri tự hoàn thành” (self-fulfilling prophecy). Khi Bé tin vào những điều Ba Mẹ nói, Bé sẽ hành động để phù hợp với những kỳ vọng đó – dù là tích cực hay tiêu cực.
Chính vì vậy, những lời tiên tri vô ý, dù có thể vô tình, thực tế có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của Bé. Dưới đây là ba tác động chính mà Ba Mẹ cần lưu ý:
1️⃣ Giới hạn tiềm năng của Bé: Khi Bé nghe quá nhiều lời nhận xét tiêu cực như “Con không bằng bạn A đâu” hoặc “Con sẽ chẳng làm được đâu,” Bé sẽ dần mất tự tin và không còn cố gắng để khám phá khả năng của mình. Bé sẽ tin rằng mình không đủ tốt, và điều này cản trở sự phát triển.
2️⃣ Làm suy giảm lòng tự trọng: Những nhận xét tiêu cực có thể khiến Bé cảm thấy mình không xứng đáng. Điều này dẫn đến sự tự ti, khiến Bé thu mình lại trong môi trường xã hội hoặc trở nên nhút nhát và không dám thử thách bản thân.
3️⃣ Hình thành hành vi tiêu cực: Bé nhỏ thường hành động theo những gì chúng được “gắn nhãn.” Nếu Bé thường xuyên bị gọi là “cứng đầu” hay “hậu đậu,” Bé có thể bắt đầu hành xử như vậy để phù hợp với cách nhìn của Ba Mẹ, dù đó là hành vi không mong muốn.
Ba Mẹ có thể thay đổi điều này chỉ bằng cách thay đổi ngôn từ hàng ngày. Thay vì những câu nói tiêu cực, hãy thử những cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, vừa giúp trẻ hiểu được hành vi của mình, vừa khuyến khích con cải thiện:
✅ Nhìn nhận nỗ lực thay vì chỉ kết quả
Thay vì nói: “Con làm sai rồi, Ba Mẹ đã nói bao nhiêu lần mà không nhớ?”
Hãy thử: “Ba Mẹ thấy con rất cố gắng, nhưng lần sau mình thử làm cách khác để tốt hơn nhé!”
✅ Tránh gắn nhãn tiêu cực
Hãy hạn chế những từ như “lười biếng,” “cứng đầu,” hoặc “kém cỏi.” Thay vào đó, tập trung vào hành động cụ thể và khuyến khích Bé cải thiện. Ví dụ, thay vì nói: “Con lười quá!” hãy thử: “Con nên/ hoặc con hãy thử nhanh hơn chút nữa nhé!”
✅ Khích lệ sự phát triển
Hãy giúp Bé cảm thấy rằng mọi nỗ lực, dù lớn hay nhỏ, đều được ghi nhận. Điều này không chỉ giúp Bé tự tin mà còn khuyến khích tinh thần học hỏi và bền bỉ.
Mỗi Bé đều có khả năng riêng và cách thể hiện độc đáo. Điều quan trọng nhất là Ba Mẹ luôn đồng hành, lắng nghe và động viên Bé trên hành trình lớn lên. Bằng cách chọn lựa lời nói cẩn thận và tích cực, Ba Mẹ không chỉ giúp Bé con tự tin mà còn xây dựng nền móng vững chắc để Bé phát triển toàn diện về cả thể chất, trí tuệ và cảm xúc.
Daisy Home Preschool