Author: daisyhome

Có một sự thật mà ai cũng biết nhưng đôi khi lại quên mất: không ai trưởng thành mà chưa từng mắc lỗi. Chúng ta – những người lớn – đã đi qua biết bao lần té ngã, vụng về, nói nhầm, làm sai… rồi từ đó mới học cách đứng vững, khéo léo hơn. Thế nhưng khi trở thành Ba Mẹ, đôi lúc ta lại mong con mình đi trên một “con đường thẳng tắp”: ít sai, ít vấp ngã.

Điều này xuất phát từ tình thương, từ khao khát bảo vệ Bé. Nhưng nếu giữ quá chặt, vô tình ta lại tước đi của Bé cơ hội học hỏi tự nhiên nhất: được sai và tự rút ra bài học cho mình.

Ba Mẹ cùng Daisy Home tìm hiểu vì sao “được sai” lại quan trọng đến vậy, và làm sao để Ba Mẹ yên tâm để Bé vấp ngã trong sự an toàn!

💫 Sai lầm là bài học thực tiễn tốt 

Khi Bé làm sai, Bé mới thấy rõ kết quả từ hành động của mình. Ví dụ: khi con rót nước quá nhanh, nước tràn ra bàn, từ đó, con hiểu rằng lần sau phải rót chậm hơn.

Bài học đến từ trải nghiệm thường bền vững và tự giác hơn rất nhiều so với việc chỉ nghe Ba Mẹ nhắc: “Cẩn thận kẻo đổ đấy!”.

💫 Giúp Bé tự tin và dám thử

Nếu lúc nào cũng sợ bị la, bị chê, Bé sẽ ngần ngại thử những điều mới. Bé sẽ quen chờ Ba Mẹ quyết định thay, thay vì tự mình trải nghiệm. Ngược lại, khi Ba Mẹ bình tĩnh đón nhận lỗi lầm của Bé, Bé sẽ cảm nhận rằng: “À, sai cũng không sao, miễn là mình biết sửa.” Đó chính là nền tảng của sự tự tin, dám nghĩ dám làm, dám sáng tạo sau này.

💫 Tạo mối quan hệ an toàn giữa Ba Mẹ và Bé

Một đứa trẻ khi mắc lỗi nhưng bị la mắng gay gắt thường sẽ chọn im lặng hoặc che giấu. Nhưng nếu Ba Mẹ coi đó là cơ hội học tập, Bé sẽ thấy: “Dù mình có sai, Ba Mẹ vẫn ở đây, vẫn lắng nghe và yêu thương.” Đó chính là cảm giác an toàn để Bé có thể thoải mái chia sẻ, kể cả khi Bé lớn dần và phải đối diện với những sai lầm phức tạp hơn.

Tuy nhiên, việc để Bé “được sai” không đồng nghĩa với việc để mặc Bé làm bất cứ điều gì. Ba mẹ có thể phân chia rõ ràng thành ba “vùng” sau đây một cách cẩn thận nha:

❌ Vùng nguy hiểm – KHÔNG cho Bé thử: như nghịch ổ điện, dao sắc, leo trèo ở chỗ cao… Đây là ranh giới cần giữ chặt để bảo đảm an toàn.

✅ Vùng an toàn – để Bé tự làm: như tự mặc quần áo, rót nước, cất đồ chơi, thử nấu món đơn giản. Những lỗi sai ở đây không gây hại mà còn cho Bé cơ hội rèn luyện.

✅ Vùng đồng hành – để Bé sai nhưng có Ba Mẹ hướng dẫn: như làm bài tập, tập viết, chơi trò chơi có luật. Ba mẹ không làm hộ, chỉ ngồi cạnh, quan sát và gợi ý khi con cần.

Việc phân vùng như vậy vừa giúp Bé có cơ hội trải nghiệm, vừa để Ba Mẹ yên tâm rằng mọi thứ vẫn trong tầm kiểm soát.

Sai lầm không làm Bé yếu đi, mà là “nguyên liệu” để Bé trưởng thành. Việc của Ba Mẹ không phải là dọn sẵn đường đi, mà là đồng hành, đặt ranh giới an toàn, và dìu Bé đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã.

Nếu Ba Mẹ thấy bài viết hữu ích, hãy follow Daisy Home để đọc thêm nhiều chia sẻ thiết thực trên hành trình nuôi dạy Bé nhé!

Daisy Home Preschool

Trong hành trình nuôi dạy Bé, Ba Mẹ nào cũng có lúc nóng giận, quát mắng Bé vì lo lắng, mệt mỏi hay vì muốn Bé nghe lời. Sau cơn giận, nhiều khi Ba Mẹ chỉ kịp nói: “Mẹ xin lỗi con” hay “Ba xin lỗi nhé”, nhưng thật ra chỉ xin lỗi thôi là chưa đủ. Bởi với trẻ nhỏ, những lời quát mắng có thể in sâu hơn ta nghĩ. Trong đầu Bé có thể hiện lên câu hỏi: “Có phải mình không đủ tốt?”/ “Ba Mẹ không thương mình nữa sao?”

Dù lời xin lỗi có thể làm dịu đi phần nào, nhưng chưa chắc đã xóa được vết xước trong lòng Bé. Vậy nên, khi đã lỡ lớn tiếng, ngoài việc xin lỗi ra, Ba Mẹ cần làm thêm một bước đó là hàn gắn lại với Bé. Để từ đó, Bé cảm nhận được rằng: nóng giận chỉ là nhất thời, còn tình yêu thương thì không bao giờ mất đi.

Trong bài này, Daisy Home xin gợi ý 3 bước nhỏ để Ba Mẹ có thể hàn gắn lại cảm xúc với Bé:

1️⃣ Thừa nhận cảm xúc của cả hai

Đầu tiên Ba Mẹ cần hiểu và thừa nhận cảm xúc nóng giận của Ba Mẹ với Bé, và thay vì chỉ nói “Ba/Mẹ xin lỗi con”, Ba Mẹ hãy nói rõ hơn:

“Ba biết lúc nãy Ba la con làm con buồn. Đó không phải lỗi của con, lần sau Ba sẽ cố bình tĩnh hơn ngay cả khi Ba đang mệt.”

“Mẹ hiểu là con giận vì mẹ quát con. Mẹ xin lỗi vì đã làm con sợ.”

Khi Ba Mẹ nói rõ hành động và cảm thấy có lỗi vì đã làm Bé buồn giúp Bé cảm nhận được rằng: Ba Mẹ thật sự nhận ra cảm xúc của mình, chứ không chỉ xin lỗi cho xong.

2️⃣ Giải thích để Bé hiểu lý do nhưng không biện minh

Việc Bé hiểu vì sao Ba Mẹ lại nổi giận giúp Bé dễ dàng cảm thông hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là biện hộ khi đã lớn tiếng làm Bé tổn thương. Ví dụ Ba Mẹ có thể giải thích với Bé: “Ba la con vì sợ con chạy ra đường nguy hiểm. Nhưng Ba đã nói quá to.”/ “Mẹ quát con vì con bày đồ bừa bộn, nhưng lẽ ra Mẹ phải nhắc nhẹ nhàng hơn.”

Điều này vừa cho Bé thấy ý định tốt của Ba Mẹ, vừa tách biệt hành vi sai (như quát mắng) với tình yêu dành cho Bé.

3️⃣ Thể hiện hành động hàn gắn

Hãy để Bé cảm nhận được sự hàn gắn của Ba Mẹ bằng những việc làm cụ thể như: Sau khi giận, Ba Mẹ có thể cùng Bé dọn dẹp, rồi cùng chơi một trò chơi nho nhỏ hoặc đọc sách, ôm Bé, hay làm một việc gì mà Bé thích. Những hành động cụ thể này giúp Bé thấy an toàn, được yêu thương và hiểu rằng lỗi lầm không làm tình yêu mất đi.

💫 Ba Mẹ cũng có lúc mất bình tĩnh, nhưng khác biệt là sau cơn giận, chúng ta chọn cách quay lại sửa lỗi với Bé. Lời xin lỗi có thể xoa dịu, nhưng hàn gắn mới thực sự chữa lành. Và khi Ba Mẹ biết thừa nhận lỗi, chia sẻ cảm xúc, hành động nối lại, Bé sẽ cảm nhận được tình yêu, sự an toàn và học cách yêu thương người khác.

Daisy Home Preschool

Ba Mẹ có bao giờ thấy Bé bắt đầu chơi xếp hình đầy hào hứng, nhưng chỉ một lát đã bỏ ngang chạy đi tìm đồ chơi khác? Hoặc ăn cơm mới được vài muỗng đã đứng lên đi chỗ khác?

Trẻ con vốn hiếu động, tò mò, dễ chán. Nhưng nếu tình trạng “bắt đầu – bỏ dở” lặp lại thường xuyên, theo thời gian, não bộ của Bé sẽ quen với việc không cần hoàn tất một việc đến cuối cùng. Ngược lại, mỗi lần Bé thực sự hoàn thành một việc nhỏ, não bộ lại được “tắm” trong dopamine – chất hóa học mang lại cảm giác thỏa mãn, động lực và tự tin. Chính những trải nghiệm nhỏ ấy sẽ dần hình thành tính kiên trì, khả năng tập trung và tinh thần trách nhiệm, đây sẽ là những phẩm chất theo Bé suốt cuộc đời.

Và tin vui là Ba Mẹ không cần tạo ra những bài học phức tạp. Chỉ cần lặp lại những việc rất nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày, Bé sẽ tự hình thành thói quen một cách tự nhiên như:

✅ Cất đồ chơi sau khi chơi xong: Khi Bé xếp gọn đồ, Bé học được rằng trò chơi chỉ kết thúc khi Bé trả lại không gian gọn gàng.

✅ Ăn hết phần ăn vừa sức: Không phải ép Bé ăn thật nhiều, mà là Bé cần hoàn tất phần đã được chọn cho mình.

✅ Hoàn thành một bức vẽ hay trò chơi: Khi tô màu hoặc xếp hình, hãy khuyến khích Bé làm xong một bức tranh hay một mô hình trước khi chuyển sang cái mới.

Những việc nhỏ bé ấy lặp lại nhiều lần sẽ giúp Bé quen với việc “đi đến cùng”. Vậy Ba Mẹ có thể làm gì để đồng hành cùng Bé? Hãy cùng Daisy Home tìm hiểu ngay dưới đây nhé!

1️⃣ Bắt đầu từ việc thật nhỏ

Hãy chọn những hoạt động vừa sức, gần gũi với Bé. Ví dụ:

Khi chơi xếp hình, Ba Mẹ hãy khuyến khích Bé xếp trọn bộ rồi mới cất.

Khi Bé tô màu, Ba Mẹ nên động viên Bé tô hết bức tranh, không cần đẹp, chỉ cần hoàn thành.

Việc hoàn tất trọn vẹn dù là từng việc nhỏ cũng mang lại cho Bé cảm giác vui và muốn lặp lại.

2️⃣ Nhẹ nhàng nhắc nhở, đặt ranh giới rõ ràng

Nếu Bé muốn bỏ ngang, Ba Mẹ có thể khuyến khích Bé:

“Con thử thêm 5 phút nữa nhé, rồi mình nghỉ.”

“Mình dọn đồ chơi xong đã, để mai lại có đủ đồ mà chơi.”

Sự kiên định nhẹ nhàng giúp Bé hiểu: khi đã bắt đầu thì nên đi đến cùng.

3️⃣ Chia nhỏ công việc

Với trẻ nhỏ, một việc dài quá sẽ dễ khiến Bé nản. Hãy chia nhỏ từng bước, ví dụ dọn bàn học thì trước tiên xếp bút, sau đó sách, rồi cuối cùng lau bàn. Mỗi bước hoàn thành sẽ cho Bé thêm động lực để làm tiếp.

4️⃣ Ghi nhận nỗ lực của Bé

Khi Bé hoàn tất một việc gì đó, hãy khen Bé vì đã cố gắng, như  “Mẹ thấy con đã làm đến cùng rồi, mẹ tự hào lắm.”

Điều Ba Mẹ cần ghi nhận ở đây không phải là sự hoàn hảo, mà chính là sự bền bỉ. Từ đó, Bé học được rằng kiên trì còn quan trọng hơn làm giỏi ngay.

4️⃣ Làm gương cho Bé

Trẻ học rất nhanh từ việc quan sát cách Ba Mẹ sống mỗi ngày. Nếu Ba Mẹ thường xuyên bỏ dở việc đang làm, Bé cũng sẽ bắt chước. Ngược lại, khi Bé thấy Ba Mẹ nấu ăn xong, dọn dẹp rồi mới đi nghỉ ngơi, hoặc đọc sách đến hết chương, Bé sẽ tự nhiên học theo.

Việc rèn luyện cho Bé nhỏ thói quen hoàn tất một việc không cần quá áp lực, mà chỉ cần Ba Mẹ kiên nhẫn, đồng hành và khen ngợi đúng lúc. Dần dần, Bé sẽ học được tính kiên trì và trách nhiệm ngay từ những việc nhỏ. Và khi lớn hơn, Bé sẽ dễ dàng tập trung, biết giữ lời và có thói quen “đã làm là làm đến nơi đến chốn”.

Daisy Home Preschool

Trong quá trình nuôi dạy Bé, nhiều Ba Mẹ vẫn hay nghĩ rằng Bé còn nhỏ xíu, chưa biết gì đâu. Nhưng thật ra, những điều con trải qua trong 5 năm đầu đời lại chính là nền gạch đầu tiên hình thành nên cảm xúc, cách nghĩ và cả nhân cách của Bé sau này. Một cái ôm dịu dàng khi Bé sợ hãi sẽ giúp Bé học được rằng mình xứng đáng được yêu thương. Ngược lại, một lời quát mắng lạnh lùng hay sự im lặng thờ ơ, cũng có thể để lại những “vết xước vô hình” mà Bé mang theo rất lâu. Những vết xước ấy nếu lặp lại nhiều lần hoặc kéo dài, chúng sẽ trở thành những trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu hay còn gọi là ACES (Adverse Childhood Experiences). 

❓ Vậy ACES là gì? Và vì sao Ba Mẹ cần biết đến nó sớm? Hãy cùng Daisy Home tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây!

ACES là khái niệm được các nhà khoa học nghiên cứu từ cuối thập niên 1990, chỉ ra rằng:

Trẻ em từng trải qua nhiều bất lợi về tâm lý, như bị mắng chửi thường xuyên, sống trong môi trường căng thẳng, thiếu kết nối với người thân, sẽ có nguy cơ cao gặp vấn đề tâm lý, hành vi, sức khỏe khi lớn lên.

Những điều này không cần phải là biến cố lớn, mà đôi khi nó đến từ những cái thường ngày như:

_ Bé thường xuyên bị la, bị so sánh

_ Ba Mẹ quá bận, không phản hồi cảm xúc của Bé

_ Gia đình thường có xung đột, căng thẳng kéo dài

_ Bé thấy Ba Mẹ buồn bã, mệt mỏi nhưng không được giải thích hay ôm ấp

Tất cả những điều ấy đều có thể là ACES – và nó tích tụ dần, giống như những cơn mưa nhỏ, âm thầm bào mòn niềm tin và sự an toàn bên trong Bé.

🌱 Những trải nghiệm bất lợi (ACES) thường rơi vào ba nhóm chính:

1️⃣ Tổn thương trực tiếp đến Bé

_ Bị mắng, chê bai, làm nhục

_ Bị đánh phạt quá mức

_ Không được ai quan tâm khi buồn, sợ hãi

2️⃣ Căng thẳng kéo dài từ môi trường sống

_ Ba Mẹ cãi nhau, la hét, chiến tranh lạnh

_ Có người nghiện rượu, trầm cảm hoặc mắc bệnh tâm lý nặng

_ Ba Mẹ ly hôn, chia xa không êm đẹp

3️⃣ Thiếu kết nối cảm xúc an toàn với Ba Mẹ

_ Bé không được Ba Mẹ ôm, nhìn vào mắt khi nói chuyện

_ Cảm xúc của Bé không được công nhận: “Con có gì mà buồn!”, “Nín ngay!”

_ Ba Mẹ quá mệt mỏi, trống rỗng nên không thể hiện tình yêu ra ngoài

💁‍♀️ Vậy Ba Mẹ có thể làm gì để giảm thiểu ACES cho Bé?

🕊 Tạo ra những kết nối nhỏ mỗi ngày

Dành ra 10–15 phút mỗi ngày để thực sự hiện diện bên Bé như:

Ôm Bé và hỏi: “Hôm nay con có vui không?”

Nhìn vào mắt Bé và cười khi Bé kể một chuyện nhỏ

Chạm nhẹ vào vai Bé khi Bé khóc, và nói: “Ba/Mẹ ở đây với con.”

Những hành động nhỏ này giúp Bé cảm thấy mình được thấy, được nghe, được thấu hiểu. Từ đó, tạo nên cảm giác an toàn cảm xúc, là nền tảng để Bé lớn lên vững vàng, tự tin và tử tế.

🕊 Phản hồi cảm xúc thay vì phán xét

Khi Bé bộc lộ những cảm xúc mạnh như giận dữ, sợ hãi hay buồn bã, phản ứng đầu tiên của Ba Mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nếu Ba Mẹ chỉ trích hay gạt đi, Bé dễ học cách che giấu cảm xúc, hoặc tệ hơn là cảm thấy có lỗi khi có cảm xúc đó. Ngược lại, nếu Ba Mẹ phản hồi bằng sự thấu hiểu, Bé sẽ cảm nhận được mình được lắng nghe và chấp nhận. Ví dụ như:

Khi Bé nổi giận, thay vì nói: “Con hư quá!”, Ba Mẹ có thể nói: “Con đang giận phải không? Mẹ ôm con một cái nhé.”

Khi Bé sợ, thay vì: “Có gì mà sợ!”, hãy nói: “Con sợ điều này à? Có Ba/Mẹ ở đây với con nhé.”

Những phản hồi đầy yêu thương và đồng cảm này không chỉ giúp Bé bình tĩnh hơn trong khoảnh khắc khó khăn, mà còn xây dựng cho Bé niềm tin rằng Bé luôn có Ba Mẹ ở bên cạnh yêu thương và tin tưởng.

🕊 Chăm sóc/chữa lành chính mình để hiện diện đủ đầy

Khi Ba Mẹ mệt mỏi sẽ khó giữ bình tĩnh và yêu thương trọn vẹn. Vì vậy, bên cạnh chăm sóc Bé và gia đình, Ba Mẹ hãy yêu thương, chăm sóc bản thân. Bởi khi Ba Mẹ vui vẻ, mạnh khỏe, Bé cũng sẽ cảm nhận được sự ấm áp và bình yên lan tỏa.

Nếu Ba Mẹ từng lớn lên với nhiều tổn thương, xin đừng trách bản thân mình, nhưng hãy bắt đầu chữa lành những tổn thương bên trong từ hôm nay để không truyền tiếp điều ấy cho Bé.

Việc hiểu về ACES không phải để Ba Mẹ thấy lo sợ hay tự trách mình, mà là để Ba Mẹ có thêm ánh sáng soi đường trong hành trình nuôi dạy Bé. Khi Ba Mẹ nhận ra những điều tưởng chừng nhỏ nhặt mỗi ngày như một cái ôm, một ánh mắt lắng nghe, một cái gật đầu thừa nhận cảm xúc, lại chính là nền tảng tạo nên một đứa bé vững vàng, thì Ba Mẹ sẽ biết mình có thể làm điều gì đó khác đi, dịu dàng hơn, yêu thương hơn. Bởi lẽ, phòng ngừa những trải nghiệm bất lợi cho Bé không nằm ở việc cố gắng làm mọi thứ thật hoàn hảo, mà là ở sự có mặt đủ đầy, ấm áp và tỉnh thức của Ba Mẹ trong từng khoảnh khắc đời thường.

Daisy Home Preschool

Khi nhắc đến những từ như “xâm hại”, “xúc phạm”, “tấn công” hay “thiếu tôn trọng”, nhiều Ba Mẹ sẽ nghĩ đến những điều lớn lao, nguy hiểm hay nghiêm trọng. Nhưng thật ra, những điều này có thể diễn ra ngay trong đời sống hàng ngày, chỉ qua lời nói, hành động hay cách phản ứng của người lớn.

Dưới đây là 4 định nghĩa rất quan trọng, nếu ba mẹ hiểu rõ thì sẽ giúp con cảm thấy được tôn trọng, được an toàn, và lớn lên với lòng tin vững vàng vào chính mình và những người xung quanh.

1️⃣ Xâm hại – là khi ai đó đụng chạm vào cơ thể con mà không được phép, hoặc ép con làm điều con không thoải mái.

Mỗi người luôn có quyền với chính cơ thể của mình. Nhưng vì Bé còn nhỏ, nên Bé chưa biết cách nói “không” rõ ràng. Nhiều khi Bé lùi lại, quay mặt đi, khó chịu… nhưng người lớn vẫn:

– Ép con phải thơm, ôm người lạ dù con không muốn

– Thay đồ, vệ sinh cho con mà không báo trước

– Bắt con làm theo mà không giải thích

Những điều này khiến Bé nghĩ rằng “ý kiến của con không quan trọng”, và người lớn có thể chạm vào Bé bất cứ lúc nào. Lâu dài, điều này làm mờ đi ranh giới an toàn của Bé, khiến Bé khó bảo vệ bản thân trong tương lai.

2️⃣ Xúc phạm – là khi lời nói của người khác làm Bé cảm thấy mình “kém cỏi” hoặc “không được yêu”.

Con trẻ chưa đủ khả năng phân biệt đâu là “lỗi” và đâu là “bản thân mình sai”. Vì vậy, khi người lớn vô tình nói những lời khó nghe như:

“Sao con dốt thế?”

“Mẹ chán con lắm rồi”

“Con lúc nào cũng phiền”

Bé sẽ ghi nhớ những lời đó như sự thật về chính mình. Và mỗi lần bị xúc phạm, lòng tự trọng của Bé lại bị rút bớt đi một chút. Lâu dần, Bé mất niềm tin vào bản thân, và lớn lên với nhiều nghi ngờ, mặc cảm.

3️⃣ Tấn công – là khi ai đó dùng quyền lực, lời nói hoặc hành vi để làm Bé cảm thấy bị dồn ép, sợ hãi.

Tấn công không chỉ là đánh mắng. Đôi khi là:

La hét: “Mẹ đếm tới 3 đó, liệu hồn!”

Làm con bẽ mặt trước mặt người khác

Cố tình im lặng để con lo sợ, đoán già đoán non

Khi bị tấn công, Bé không còn thấy Ba Mẹ là nơi an toàn, mà là nơi khiến Bé lo lắng, co lại, hoặc làm theo chỉ vì sợ, chứ không phải vì hiểu.

4️⃣ Thiếu tôn trọng – là khi người lớn xem nhẹ cảm xúc, ý kiến, hoặc ranh giới của Bé.

Tôn trọng Bé không có nghĩa là chiều theo mọi thứ Bé muốn. Mà là khi:

– Nghe Bé nói hết câu

– Báo trước khi bế, chạm vào người Bé như: Mẹ/Ba có thể ôm con một cái được không?,…

– Hỏi ý Bé khi chọn đồ, chọn món ăn phù hợp

Khi được tôn trọng, Bé học được rằng: “Mình có giá trị.”

Ngược lại, nếu bị lấn át thường xuyên, Bé sẽ dễ thu mình lại, không dám nói ra nhu cầu thật, hoặc sau này dễ bị cuốn theo người khác.

Khi Ba Mẹ hiểu rõ đâu là xâm hại, xúc phạm, tấn công hay thiếu tôn trọng, Ba Mẹ sẽ biết cách ứng xử lành mạnh và giúp Bé nhận diện được đâu là hành động nên làm, đâu là hành động không nên. Từ đó, Ba Mẹ có thể hướng dẫn Bé hình thành ý thức tự bảo vệ bản thân. Đây sẽ là nền tảng đầu tiên để Bé lớn lên khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.

Daisy Home Preschool

Mỗi ngày, Ba Mẹ đều muốn thấy Bé vui vẻ, chủ động, hứng thú khám phá điều mới. Nhưng có khi Bé lại dễ chán, khó tập trung, hoặc cần được “dỗ dành” bằng điện thoại, tivi hay phần thưởng mới chịu hợp tác.

Điều này phần lớn liên quan đến cách dopamine – chất dẫn truyền thần kinh tạo động lực và cảm giác hài lòng – hoạt động trong não Bé. Bởi Dopamine có hai loại:

1️⃣ Dopamine “ăn liền”: có ngay khi xem TV, ăn kẹo, được thưởng đồ chơi. Dạng này thường đến nhanh, vui ngay… nhưng rồi cũng mất rất nhanh. Nếu lặp lại dạng này đều đặn mỗi ngày, Bé sẽ cần “kích thích” nhiều hơn mới thấy vui, dẫn đến mệt mỏi, dễ chán, khó tập trung.

2️⃣ Dopamine “lành mạnh”: đến khi Bé nỗ lực, tự làm được điều gì đó, vượt qua thử thách nhỏ, cảm nhận được sự tiến bộ – loại dopamine này bền vững và nuôi dưỡng ý chí của Bé từ bên trong.

Vậy Ba Mẹ có thể làm gì để mỗi ngày bên Bé là một ngày có “vitamin dopamine lành mạnh”?

👍 Cho Bé được làm việc nhỏ bằng chính mình

Mỗi khi Bé tự tay xếp được cái áo, rót được ly nước, dọn lại chỗ chơi,… Bé sẽ cảm thấy mình có giá trị. Thay vì vội vàng giúp, Ba Mẹ có thể chậm lại, quan sát, và mỉm cười chờ Bé hoàn thành việc nhỏ. Chính những lúc như vậy, dopamine lành mạnh được tạo ra – từng chút một – bền bỉ.

🎯 Tạo “nhiệm vụ thử thách nho nhỏ”

Bé nhỏ rất thích thử sức, vì cảm giác chinh phục được điều gì đó khiến Bé tự hào và hứng khởi.

Thay vì yêu cầu hay nhắc nhở Bé phải làm việc gì đó, Ba Mẹ có thể rủ Bé chơi:

“Con nghĩ hôm nay mình gấp được mấy cái áo nhỉ?”

“Mẹ đang đếm đến 20, con thử cất xong đồ chơi trước khi hết giờ nha!”

“Con muốn hôm nay nhà mình sẽ làm gì thật bất ngờ?”

Khi Bé thấy mình có thể làm được điều gì đó mà không cần phần thưởng, niềm vui từ dopamine lành mạnh sẽ đến rất tự nhiên.

🧗‍♀️ Khuyến khích Bé vui chơi để khám phá, không chỉ để giải trí

Chơi là cách Bé học hỏi và phát triển. Khi được chơi chủ động, não Bé hoạt động rất mạnh mẽ để quan sát, tưởng tượng, giải quyết vấn đề – từ đó dopamine được tiết ra đều đặn và bền vững.

Gợi ý một vài trò chơi đơn giản:

– Xếp hình, vẽ tranh, đất nặn

– Nhảy theo nhạc, chơi trốn tìm, chạy đua với đồng hồ

– Xây “lều” từ gối, chăn rồi chui vào đọc sách cùng nhau

Những lúc này, Bé không chỉ chơi mà đang học cách điều khiển suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình – nền tảng cho sự trưởng thành sau này.

⛳️ Ghi nhận rõ ràng khi Bé có tiến bộ

Dopamine tăng mạnh khi Bé nhận được phản hồi tích cực cho nỗ lực của mình.

Thay vì khen chung chung “Giỏi quá!”, Ba Mẹ có thể:

“Mẹ thấy con hôm nay xếp hình kiên trì ghê ha!”

“Con tự gấp áo, có sai một chút nhưng mẹ rất thích sự cố gắng này.”

Những lời ghi nhận cụ thể giúp Bé biết mình đang tiến bộ ở đâu, từ đó muốn tiếp tục cố gắng – và dopamine đến từ bên trong, chứ không phải chỉ vì mong được khen.

🐣 Tập cho Bé thói quen “chờ đợi” để nhận được niềm vui

Dopamine lành mạnh cần thời gian. Khi Bé học được cách chờ đợi, chịu khó, rồi mới đạt được điều gì đó, dopamine tiết ra lâu hơn – và Bé phát triển được sự kiên trì. Ví dụ:

“Khi con dọn xong khu chơi, mình cùng ngồi chơi bộ ghép hình mới nha.”

“Nếu con giữ bàn học gọn gàng cả tuần, mẹ sẽ cho con chọn món bánh yêu thích cuối tuần.”

Ba Mẹ đừng lo nếu Bé khó chịu khi chờ – vì mỗi lần vượt qua sự nôn nóng, là một bước Bé học được kiểm soát bản thân và biết rằng điều tốt đẹp cần thời gian.

Dopamine lành mạnh không đến từ phần thưởng to lớn, mà đến từ những khoảnh khắc nhỏ: khi Bé tự làm, khi Bé được tin tưởng, khi Bé cảm nhận được “mình có thể!”

Mỗi lần Bé kiên nhẫn ghép xong bức hình, chờ đợi để được chơi, hay được ghi nhận bằng ánh mắt ấm áp từ Ba Mẹ – dopamine trong Bé đang hoạt động như những “viên gạch nền” vững chắc cho sự phát triển tinh thần và cảm xúc sau này.

Daisy Home Preschool

Nếu là Ba Mẹ của một em bé tuổi mầm non, chắc chắn đã hơn một lần bạn “bối rối” hoặc “hơi mệt” trước những câu hỏi tưởng chừng bất tận từ Bé. Nhưng chính từ những câu hỏi ngây ngô ấy, Bé đang phát triển một điều rất quan trọng: tư duy và thế giới nội tâm. Bởi ở độ tuổi từ 2 đến 6, não bộ của Bé phát triển rất nhanh. Thế giới với Bé luôn rộng lớn và mới mẻ, và câu hỏi là “cây cầu” để Bé kết nối với thế giới đó.

Trong bài viết dưới đây, Daisy Home sẽ chia sẻ với Ba Mẹ 6 cách đơn giản để đồng hành cùng trí tò mò của Bé con một cách nhẹ nhàng và hiệu quả:

🐣 Ba Mẹ không cần trả lời ngay lập tức

Khi Bé hỏi một câu khiến Ba Mẹ “đứng hình” hay chưa biết trả lời sao, hãy cho mình quyền được tạm hoãn, thay vì trả lời đại hoặc gạt đi:

“Câu này hay quá, để Mẹ tìm hiểu thêm rồi kể con nghe ha.”

“Ba không chắc nữa, chắc Ba phải hỏi bạn Google!”

Việc Ba Mẹ trung thực và nhẹ nhàng cho Bé thấy: người lớn cũng không biết hết mọi thứ, và học hỏi là điều diễn ra mỗi ngày, ngay cả với người lớn.

🐣 Rủ Bé cùng khám phá câu trả lời

Nếu có thể, Ba Mẹ hãy biến một câu hỏi thành một buổi “phiêu lưu” nhỏ qua việc: tra cứu trong sách tranh, cùng xem một video ngắn, hoặc ra ngoài quan sát thực tế…

_ Mình cùng xem trong quyển sách côn trùng nè.

_ Mình đi sở thú để xem bạn khỉ/hổ/bạn chim… được không?”

Khi Ba Mẹ cùng Bé tò mò, khám phá, điều đó gieo cho Bé cảm giác học là một hành trình thú vị cùng Ba Mẹ. Đồng thời, Bé sẽ dần hiểu rằng: Câu trả lời không ở đâu xa, mà nó ở trong quá trình mình cùng nhau đi tìm.

🐣Đặt ngược câu hỏi – để Bé suy nghĩ

Nhiều khi, điều quý nhất không phải là “biết đúng”, mà là học cách suy nghĩ. Vì vậy, thay vì luôn trả lời, Ba Mẹ có thể hỏi ngược lại:

“Con nghĩ vì sao trời mưa?”

“Vì sao con người không thể bay như chim nhỉ”

Những lúc như vậy, Ba Mẹ đang nuôi dưỡng tư duy phản biện, trí tưởng tượng và niềm tin vào chính mình cho Bé.

🐣 Khi mệt Ba Mẹ hãy thành thật với Bé

Nếu Bé hỏi quá nhiều vào lúc Ba Mẹ đang bận làm việc, đang mệt, hoặc đang căng thẳng… Ba Mẹ không nên trách mắng hay gồng mình lên trả lời tiếp. Ba Mẹ chỉ cần nói với Bé một cách nhẹ nhàng:

– “Ba/Mẹ đang hơi mệt rồi, mình ghi câu này lại để lát nữa Ba/Mẹ trả lời cho nha.”

– “Giờ là giờ yên tĩnh, mình để dành câu hỏi này cho sau nhé con.”

Đây là cách Ba Mẹ giữ gìn ranh giới lành mạnh mà vẫn giữ được sự kết nối nhẹ nhàng với Bé.

🐣 Tạo một “hộp câu hỏi” đáng yêu cho Bé

Bạn có thể cùng Bé làm một “Hộp câu hỏi của con” – nơi Bé  vẽ lại những điều muốn biết, để dành cho những lúc Ba Mẹ có thời gian.

Điều này vừa giúp Bé rèn kỹ năng kiên nhẫn, vừa cho Ba Mẹ cơ hội ngồi lại cùng Bé, lắng nghe và chia sẻ sâu hơn.

Những câu hỏi của Bé rồi sẽ bớt dần theo năm tháng. Bé sẽ lớn, sẽ tự tìm lời giải trên Internet, hoặc hỏi bạn bè, thầy cô. Nhưng những năm tháng đầu đời – khi Bé hỏi “vì sao”, và nhìn Ba Mẹ với đôi mắt tròn xoe chờ đợi – là khoảng thời gian quý giá để Ba Mẹ đồng hành và tạo nên trí tuệ cảm xúc lẫn tri thức nền vững chắc.

Ba Mẹ hãy kiên nhẫn, hãy lắng nghe nhà thám hiểm nhí. Vì một ngàn câu hỏi hôm nay, sẽ là một vạn cánh cửa mai sau cho Bé bước vào cuộc sống.

Daisy Home Preschool