Một trong những tình huống thử thách nhất với Ba Mẹ trong hành trình nuôi dạy Bé chính là khi Bé mắc lỗi nhưng lại không nhận lỗi. Có thể là Bé quấy phá đồ chơi của em, nói dối về bài tập, hay làm vỡ vật dụng trong nhà. Trong khoảnh khắc đó, nhiều Ba Mẹ cảm thấy bực bội, thất vọng, hoặc thậm chí muốn “ép” Bé thừa nhận lỗi. Thế nhưng, cách tiếp cận này thực tế có thể khiến Bé càng né tránh và khó hình thành kỹ năng nhận lỗi về sau.
Vậy trong những tình huống này, Ba Mẹ nên làm gì để vừa giúp Bé nhận ra lỗi sai của mình, vừa giữ được mối quan hệ gắn kết? Hãy cùng Daisy Home tìm hiểu ngay dưới đây nhé!
Đầu tiên Ba Mẹ cần hiểu được lý do vì sao Bé không chịu nhận lỗi. Thông thường có 4 lý do chính sau đây:
1️⃣ Bé chưa học được cách kiểm soát cảm xúc lành mạnh: Khi cảm thấy sợ hãi, xấu hổ, hay lo lắng về phản ứng của Ba Mẹ, Bé có thể chọn phủ nhận để bảo vệ bản thân. Đây là phản ứng bình thường, đặc biệt ở trẻ 3 – 6 tuổi, khi khả năng tự kiểm soát và nhận thức về lỗi chưa hoàn thiện.
2️⃣ Bé chưa phân biệt rõ đúng – sai: Ở giai đoạn từ 3 – 6 tuổi, Bé thường nhìn nhận thế giới qua lăng kính cá nhân. Bé có thể không thấy hành vi của mình là “lỗi” hoặc không liên hệ được hành vi với hậu quả.
3️⃣ Bé muốn tránh hậu quả: Việc nhận lỗi đôi khi đồng nghĩa với bị la mắng, phạt, hoặc mất quyền lợi. Bé học cách tránh nhận lỗi để “giữ an toàn” cho bản thân.
4️⃣ Ảnh hưởng từ môi trường: Nếu Bé thường thấy người lớn hay đổ lỗi hoặc che giấu lỗi, Bé sẽ học theo mô hình đó.
Hiểu được điều này, Ba Mẹ có thể chọn cách ứng xử không chỉ dạy Bé biết nhận lỗi, mà còn giúp Bé cảm thấy an toàn, được yêu thương và hiểu rằng lỗi lầm là một phần tự nhiên của quá trình học hỏi. Sau đây là những cách để Ba Mẹ có thể đồng hành cùng Bé:
✅ Giữ bình tĩnh và lắng nghe trước
Khi Ba Mẹ phản ứng nóng giận, Bé sẽ thấy sợ hãi và càng dễ né tránh sự thật. Thay vì quát mắng ngay, Ba Mẹ hãy bình tĩnh và hỏi Bé nhẹ nhàng: “Ba/Mẹ thấy cốc vỡ, con có thể kể xem chuyện gì xảy ra không?”/ “Ba/Mẹ thấy em khóc toáng lên, có chuyện gì xảy ra với em vậy?”
Việc Ba Mẹ bình tĩnh lắng nghe giúp Bé cảm thấy an toàn, từ đó dễ chia sẻ hơn.
✅ Dùng câu hỏi gợi mở thay vì áp đặt
Thay vì dùng những câu hỏi với những người xung quanh.
mang tính áp đặt như “Con có làm không?”, Ba Mẹ có thể hỏi: “Con có nhớ lúc nãy con làm gì không?”/ “Con nghĩ chuyện này có thể ảnh hưởng tới ai?”
Câu hỏi gợi mở giúp Bé tự suy nghĩ về hành vi của mình mà không bị áp lực phải thú tội ngay lập tức.
✅ Hướng dẫn Bé nhận hậu quả hành vi
Điều Ba Mẹ cần là giúp Bé hiểu tác động hành vi đến người khác thay vì bắt Bé nói “xin lỗi” theo khuôn mẫu. Ví dụ: “Khi con lấy đồ chơi của em, em sẽ buồn. Trong khi em rất là thương yêu con”
Bé sẽ học trách nhiệm xã hội thông qua cảm xúc, thay cho việc cảm giác áp lực từ lời dạy dỗ hay bắt phải xin lỗi.
✅ Dạy Bé nhận lỗi bằng ví dụ và khen khi Bé làm đúng
Ba Mẹ có thể chia sẻ với Bé: “Ba/Mẹ cũng đôi khi mắc lỗi và sẽ xin lỗi. Khi con nhận lỗi, con cho mẹ thấy con dũng cảm và trưởng thành.”
Và khi Bé tự thừa nhận lỗi, Ba Mẹ hãy khen ngợi cụ thể, ví dụ: “Ba/Mẹ cảm ơn con đã nói thật cho Ba/Mẹ. Chúng ta cùng dọn cốc vỡ nhé.”
Khi Bé nhận thấy thành thật được ghi nhận tích cực, Bé sẽ học cách dám nhận lỗi.
✅ Hướng dẫn Bé cách sửa lỗi
Sau khi Bé đã hiểu và nhận lỗi, Ba mẹ cần dạy Bé cách sửa lỗi như: “Chúng ta sẽ làm gì để không lặp lại chuyện này?” hay “Mình lấy đồ chơi ra chơi với em để em vui lại nhé”,…
Việc này giúp Bé thấy rằng nhận lỗi không phải là xấu mà là cơ hội học hỏi và Bé luôn có Ba Mẹ cạnh bên cùng đồng hành.
✅ Kiên nhẫn và nhất quán
Sẽ có những lúc Bé sẽ không nhận lỗi ngay lập tức và Bé cần quá trình để quản lý cảm xúc, nhận ra hành vi, chấp nhận lỗi sai của bản thân. Vì vậy, Ba Mẹ hãy kiên nhẫn, duy trì thái độ tôn trọng và lắng nghe để Bé dần hình thành thói quen nhận trách nhiệm.
Bên cạnh đó, Ba Mẹ cũng chính là tấm gương quan trọng nhất. Khi Ba Mẹ mắc lỗi và nhận lỗi trước Bé, Bé sẽ học theo hành vi quan sát để hiểu rằng việc thừa nhận sai lầm là bình thường và không đáng sợ. Đây cũng là cách dạy Bé chịu trách nhiệm một cách tự nhiên, qua tình yêu và sự đồng hành, thay vì áp lực hay la mắng.
💁♀️ Việc nhận lỗi và nói lời “xin lỗi” là một kỹ năng cần được hình thành, phát triển dần, không thể ép buộc hay học ngay lập tức. Daisy Home tin rằng với sự kiên nhẫn, thấu hiểu và dẫn dắt tinh tế từ Ba Mẹ, Bé sẽ học được cách nhìn nhận hành vi của mình, nhận lỗi một cách tự tin và chữa lành mối quan hệ.
Daisy Home Preschool
